توتیایی از خاک پا (اهمیت قدمگاه‌های منسوب به اولیا از زاویه کلامی، عرفانی و ادبی)

در سرزمین‌های اسلامی، آثار و ابنیه­ای وجود دارد که تاریخ با عظمتی را در خود جای داده است. حفظ و حراست از این آثار و نشانه­ها بسیار ضروری است. اهمیت برخی از این ابنیه و آثار، به دلیل حضور و قدم گذاشتن برخی از اولیای دین است. این پژوهش، با محور قرار دادن اهمیت قدمگاه­ها و مقامات منسوب به اولیای دین، مسئله را از زاویة کلامی، عرفانی و ادبی، بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که در طول تاریخ اسلام و حتی قبل از اسلام، توجه به قدمگاه و مقامات اولیا در اندیشة بشری وجود داشته و آیات قرآن بر این اندیشه مُهر تأیید زده است. توجه به مقام ابراهیم7 در قرآن و دستور به نماز خواندن در آن مکان، در همین راستاست. در آموزه­های روایی نیز این توجه در قالب اهمیت نماز خواندن در مقامات موجود در مسجد کوفه، به خوبی دیده می‌شود. اهمیت جای پایِ محبوب در ادبیات عرفانی نیز نمود وسیعی داشته و بسیاری از شعرا از تعبیر «خاک پایت را توتیای چشمم خواهم ساخت» استفاده کرده­اند. طبیعی است که این نگاه می­تواند پاسخی محکم به دیدگاه دُگم و متحجرانة وهابیت در موضوع تبرک به آثار و ابنیة دینی و تقدس آنها باشد.